ՀԱՐԿ-ՀՈԳԵԿԱՆ
ԵՐԳ ԵՌԱՁԱՅՆ
ԱՌԱՋԻՆ ՁԱՅՆ
Ախ, իմ հայրենի՜ք...
Իմ ամբողջ կյանքում լեզուդ եմ սերտում
Եվ չեմ սովորել անսխալ խոսել,
Անսխալ խոսել քո մասին քեզ հետ.
Շփոթվում եմ միշտ անանց հուզմունքից...
Երբ վաղ գարնանըդ կկուդ է կվվում,
Ինձ ամեն անգամ այնպես է թվում,
Թե թարգմանում է իր թլվատ լեզվով
Շնորհավորման իմ խոսքը կակազ.
Նա քո գարունն է շնորհավորում
Եվ ի՛մ փոխարեն...
Քո ամառային ստվերներն անգամ
Իրենց լռությամբ ինձ են թարգմանում՝
Երգելով հիմնը արևիդ լույսի.
Ելևէջում են յուրահատկորեն՝
Երկարանալով ու կարճանալով
Սև բոցերի պես։
Աշնան կաթուկը այգիներիդ մեջ
Բերք ու բարիքիդ օրհներգումն է իմ՝
Համաշխարհային - մատչելի լեզվով...
Եվ նույնիսկ այնժամ,
Երբ խոսում եմ ես քո մասին քեզ հետ,
Մինչևի՛սկ այնժամ
Այլ բան չեմ անում,
Քան թե խոսքերով չափում եմ միայն իմ լռությո՜ւնը,
Որպեսզի կրկի՛ն հասկանամ ցավո՜վ,
Թե այդ լռության համեմատությամբ
Խոսքերն այդ որքա՜ն փոքր են ու չնչին...
Ա՛խ, իմ հայրենի՜ք...
Դու՝
Հազարամյա իմ ազգանո՜ւնը,
Ես -
այնպե՛ս ապրել կարողանայի,
Որ ինձ ազգանուն բաշխելուդ համար
Դու երբևիցե անհարմար չզգաս...
Ապրելու կեսն էլ պատվով մեռնելն է։
Ա՛խ, երանի՜ թե ես այնպե՛ս մեռնեմ,
Որ դու... ինձ սգաս։
ԵՐԿՐՈՐԴ ՁԱՅՆ
Ա՛խ, իմ հայրենի՜ք...
Ես ոչի՛նչ, ոչի՜նչ քեզ տալ չեմ կարող.
Ինչ էլ տամ՝ կրկին տվածդ եմ տալիս։
Մինչևիսկ չունեմ պարտքի զգացում.
Ես ոտից-գլո՜ւխ քո պարտքն եմ որ կամ։
Հավաստիացման խոսք նա է ասում,
Ով ուզում է, որ հավատան իրեն։
Իսկ ես միտք չունեմ հավատացնելու.
Ես հավատն եմ քո,
Քայլո՜ղ հավատը...
Ա՛խ, իմ հայրենի՜ք...
Ինձ կոչ են անում կյանքըդ ճանաչել,-
Ավելո՜րդ ձգտում.
Ես մասն եմ կյանքիդ։
Ես քո մամուռն եմ՝
Հինավուրց ու նոր քո կամուրջների քարերի վրա,
Քո աղբյուրների գուռերի կողին։
Եվ քո մրմուռն եմ,
Որ չի թարգմանվում ուրիշ մի լեզվի...
Ծուխն եմ երեկվա քո երդիկների
Եվ քո այսօրվա ծխնելույզների ծուխն եմ միմիայն՝
Քո թեժ կրակից թերևըս անմաս,
Բայց ծնված այդ նույն կրակից քո թեժ։
Քո ծուխն եմ միայն,
Եվ մթնոլորտին քո շունչն եմ խառնում՝
Այդ ծխի տեսքով։
Քո ծուխն եմ միայն.
Խոսել չեմ կարող,
Բայց նկարում եմ կենդանությունըդ՝
Երկնի կտավին...
Քո հավերժական ու մշտափոփոխ բնանկարի
Երանգներից եմ այնպե՛ս ներկոտված,
Ինչպես երկինքըդ՝ արևմտոցին։
Ձեռքիդ հետքերից դաջված եմ այնպե՜ս,
Ինչպես գիշերվա երկինքդ՝ աստղերով...
Ա՛խ, իմ հայրենի՜ք...
Ես կյանքիդ համար կյանքըս չեմ տվել՝
Ես չեմ մասնակցել և ո՛չ մի մարտիդ,
Բայց կես քայլ անգամ չեմ արել կյանքում,
Որ քեզ չբերի.
Քեզնից սկսվում ու քեզ եմ հանգում՝
Շրջագծի պես...
Վերևից ցած են ջրերըդ հոսում,
Իսկ ես իմ ցածից
Լուռ մագըլցում եմ դեպի բարձունքըդ՝
Քո շոգի` նման...
Ու երբ գարունդ է նորից կրկընվում
Մի հրաշալի էպիգոնությամբ,
Չոր ցողունիդ պես ծաղկում է իմ մեջ
Նույն միտքը միայն.
-Թեկուզ անանուն՝
Ինչպես խոտերըդ սարերիդ լանջին,
Եթե ես օգնեմ կանաչությանըդ,
Կարող եմ ասել.
«Ե՜ս էլ ապրեցի»...
ԵՐՐՈՐԴ ՁԱՅՆ
Ա՛խ, իմ հայրենի՜ք...
Ես խոսքեր ունեմ քեզ համար պահված,
Որ չի գտնելու ո՛չ մեկն աշխարհում,
Եվ որ առայժըմ ինքս էլ չեմ գտել։
Խոսքերն այդ իմ մեջ և՛ կան, և՛ չկան՝
Ստորերկըրյա քո ջրերի պես։
Կարող են այրվել, նաև այրում են՝
Ինչպես խաղողիդ անխառըն օղին։
Մոտիկ են նրանք, բայց նաև անհաս,
Ինչպես այն լեռը,
Որ գերբդ է դարձել...
Թիֆլիս
03.I.1960թ.